Lubin, 5.03.2020 r.

ZPPM / 24 / III / 2020

European Commission
Directorate-General for Competition
State aid registry
Dyrekcja Generalna KE ds. Konkurencji
Ref.: HT.582.
1049 Bruxelles/Brussels
Belgique/België
„Konsultacje publiczne. Numer referencyjny: HT.582”

Stanowisko Związku Pracodawców Polska Miedź w sprawie konsultacji publicznych unijnego systemu handlu emisjami – projektu listy sektorów objętych systemem rekompensat kosztów pośrednich w ramach IV okresu rozliczeniowego ETS

Szanowna Pani Przewodnicząca, Szanowna Pani Komisarz
Szanowny Panie Dyrektorze
Szanowni Państwo

Górnictwo, przetwórstwo i hutnictwo metali nieżelaznych (w tym miedzi) znakomicie realizuje wiele polityk horyzontalnych Unii Europejskiej, w tym kluczową dla przyszłości gospodarki europejskiej strategię surowcową Unii Europejskiej, której najważniejsze założenia opierają się na wspieraniu stabilnych dostaw surowców ze źródeł europejskich, wzroście efektywności wykorzystania zasobów i promowaniu recyklingu czy zapewnienie dostępu do surowców na rynkach międzynarodowych, co stanowi gwarancję bezpieczeństwa surowcowego w Europie.

Zrównoważony rozwój, ekologia i ochrona klimatu są kluczowymi zagadnieniami, jakimi branża kieruje się przy realizowaniu celów produkcyjnych, Polski przemysł uzyskuje znakomite wyniki w obszarze wydobycia i produkcji miedzi, srebra oraz innych surowców. Od wielu lat utrzymuje pozycję jednego ze światowych liderów branży miedziowej. Dzięki rozsądnym inwestycjom stale się rozwija, realizując działalność pozaprzemysłową, wprowadzając w życie projekty ekologiczne czy inicjatywy społeczne, które mogą się przysłużyć lokalnym społecznościom.

Cele zrównoważonego rozwoju zostały zapisane w nowej uaktualnionej strategii na lata 2019-2023, największego podmiotu w branży górnictwa i hutnictwa metali nieżelaznych w Polsce, jakim jest KGHM Polska Miedź S.A. która została przyjęta w grudniu 2018 roku. Główne filary tej strategii możemy określić jako 4E – efektywność, elastyczność, E-przemysł i ekologia.

Dodatkowo działalność prowadzona jest w oparciu o zasady gospodarki o obiegu zamkniętym. Hutnictwo miedzi zostało objęte szerokim programem inwestycyjnym, obejmującym m.in. uruchomienie nowoczesnego pieca WTR (wychylno-topielno-rafinacyjny) do przetopu recyklingowego miedzi. Wdrażamy rozwiązania, które pomogą chronić środowisko i redukować negatywny wpływ przemysłu na klimat. Przygotowujemy budowę kolejnych instalacji, które poprawią stopień oczyszczania gazów emitowanych w trakcie procesów produkcyjnych. Prace obejmą m.in. rozbudowę instalacji odpylających pieców: Dorschla, konwertorowych, elektrycznego. Zaplanowano tam również budowę innowacyjnej instalacji do eliminacji arsenu, pochodzącego z procesów technologicznych. Rozwiązanie pozwoli na przekształcenie arsenu w postać podobną do minerału naturalnie występującego w przyrodzie. Fakty te pokazują, iż polski przemysł inwestuje w nowoczesne technologie korzystne dla środowiska.

W styczniu 2020 rok Komisja Europejska przedstawiła do konsultacji społecznych projekt zmian do wytycznych dotyczących systemu rekompensat kosztów pośrednich w ramach IV okresu rozliczeniowego Systemu Handlu Emisjami Unii Europejskiej na lata 2021–2030. Dokument ten zawiera listę sektorów upoważnionych do otrzymania przedmiotowych rekompensat.

Zgodnie z art. 10a ust. 6 zmienionej dyrektywy w sprawie ETS państwa członkowskie mogą kompensować pośrednie koszty ETS w celu zaradzenia tzw. „ryzyku ucieczki emisji” związanemu z EU ETS, lecz nowe projektowane zapisy nie uwzględniają na liście sektorów produkcji hutniczej miedzi (dotychczas objętej systemem) oraz górnictwa metali nieżelaznych. Uważamy, że jest to niewłaściwe, biorąc pod uwagę korzyści, jakie te sektory wnoszą, jeśli chodzi o realizację Europejskiego Zielonego Ładu.

Wielu partnerów międzynarodowych nie podziela ambicji UE, więc realna jest sytuacja ucieczki emisji, czy to w drodze przeniesienia produkcji z UE do innych państw, które mają niższe ambicje w zakresie redukcji emisji, czy poprzez zastępowanie wyrobów unijnych wyrobami z importu, częstokrotnie niższej jakości, których produkcja wiązała się z wyższymi emisjami. W razie urzeczywistnienia się tego zagrożenia nie uda się zmniejszyć emisji w skali ogólnoświatowej, co zniweczy wysiłki UE i jej branży przemysłowej na rzecz osiągnięcia globalnych celów klimatycznych określonych w porozumieniu paryskim.

Perspektywy dla miedzi i innych metali nieżelaznych

Realizacja idei Europy neutralnej dla klimatu jest możliwa do osiągnięcia jedynie w przypadku zapewnienia wystarczającej ilości metali nieżelaznych. Już w 2017 r. Bank Światowy prognozował, że do 2050 r. rozwijająca się produkcja turbin wiatrowych potrzebować będzie o 300% więcej metali, o 200% więcej metali będzie potrzebne do wytwarzania paneli słonecznych i aż o 1000% wzrośnie zapotrzebowanie na metale niezbędne do produkcji akumulatorów (źródło: Bank Światowy – Rosnąca rola minerałów i metali dla niskoemisyjnej przyszłości, 2017).

Szacuje się, że w latach 2020–2050 w technologiach, w przypadku których oczekuje się zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w UE o 75%, potrzebne będzie 22 mln ton miedzi (szacunek w oparciu m.in. o unijny scenariusz “High-RES” do 2050 r. oraz Energetyczną Mapę Drogową UE do 2050 r.[1])

 Europejscy producenci miedzi przegrywają z azjatyckimi konkurentami

W ciągu ostatnich kilku lat globalna produkcja miedzi wzrosła o 50%, ale europejska produkcja miedzi nie wykazała znaczącego wzrostu. Z kolei udział Azji w światowej produkcji miedzi wzrósł z 27% w 1990 r. do 61% w 2017 r. (źródło: International Copper Study Group).

Według badania oceny cyklu życia, miedź produkowana przez europejski przemysł ma średnio o połowę niższą emisję jednostkową niż produkowana poza UE, ale – w przeciwieństwie do swoich globalnych konkurentów – musi słono płacić za swoje emisje. Tymczasem rosnące w Europie zapotrzebowanie na produkty zawierające miedź powoduje także wzrost (o 23%, według Międzynarodowej Grupy Badawczej Miedzi) importu gotowych wyrobów, które mają większy ślad węglowy niż ich europejskie odpowiedniki.

W dogłębnej analizie towarzyszącej komunikatowi „Czysta planeta dla wszystkich” napisano: „Oczekuje się, że rynek energii odnawialnej poza UE będzie się rozwijał jeszcze szybciej niż w UE. (…) Należy oczekiwać, że zmiany te przyniosą przemysłowi europejskiemu korzyści w postaci nowych perspektyw biznesowych. Jeśli chodzi o rodzaje energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, w których przedsiębiorstwa UE mają przewagę konkurencyjną, to silna niegdyś pozycja UE w dziedzinie energii solarnej została w ostatnich latach znacząco naruszona przez Chiny ”.

Brak kompensacji rosnących kosztów energii elektrycznej jest zagrożeniem dla konkurencyjności i tworzy kolejne ryzyko dla procesu przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, ponieważ w celu zaspokojenia zwiększonego popytu w UE importowane będzie więcej miedzi z większym śladem węglowym. Jak dowodzi Międzynarodowa Grupa Badawcza Miedzi, równocześnie z wzrostem popytu w Europie rośnie również import miedzi do UE (do poziomu 23% produkcji UE w 2015 r.).

Miedź – metal niezbędny do realizacji idei European Green Deal

Powody, dla których Europejski New Green Deal będzie wymagał więcej miedzi, są następujące:

Odnawialne źródła energii

Poprzez poprawę ogólnej wydajności miedź odgrywa ważną rolę w rozwiązaniach technicznych wykorzystywanych w obszarach energetyki słonecznej, wiatrowej, pływowej, wodnej, a także energetyki geotermalnej i wykorzystującej biomasę. Przykładowo, pojedyncza turbina wiatrowa o mocy 3 MW zawiera nawet 4,7 tony miedzi. Ze względu na swoje właściwości miedź była zawsze materiałem wybieranym w celu wydajnego pozyskiwania energii elektrycznej z ogniw słonecznych. Stosunkowo gruba, ale miękka miedź jest preferowana do stosowania w ogniwach krzemowych w celu zmniejszenia ich kruchości i zwiększenia przepustowości.

Efektywność energetyczna

Po srebrze miedź ma najwyższą spośród wszystkich metali przewodność elektryczną. Produkty zawierające miedź (np. silniki) działają zwykle bardziej efektywnie, z typowymi redukcjami zużycia energii w przedziale 20-30%.

Transport

Poza sektorem energetycznym miedź jest również kluczowym elementem pojazdów elektrycznych, gdzie wykorzystywana jest w akumulatorach i systemach sterowania, a także w infrastrukturze ładowania. Samochód elektryczny zawiera w sobie średnio prawie cztery razy więcej miedzi, niż jego odpowiednik z silnikiem spalinowym (83 kg do 23 kg).

Ślad energetyczny

W porównaniu do poziomów z 1990 r., europejski przemysł miedziowy zmniejszył jednostkowe zużycie energii o 60%. Emisje z produkcji miedzi w Europie są obecnie bardzo niskie i wynoszą zaledwie 0,4% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE.

Cyrkularność miedzi

Warto podkreślać, że miedź jest metalem, który w 100% nadaje się do recyklingu i może być wielokrotnie używany i przetwarzany bez utraty swoich właściwości technicznych.

Ponadto w procesie przetwarzania miedzi pozyskiwane są również rzadkie i cenne metale wykorzystywane na przykład w elektronice (kobalt jest kluczowym produktem ubocznym metalurgii miedzi, a w procesie przetwórstwa miedzi powstaje około 60% światowej produkcji kobaltu; innymi metalami towarzyszącymi miedzi są m.in. nikiel, srebro, złoto).

Odmienne podejście do miedzi i aluminium

Zarówno miedź i aluminium są bardzo dobrymi przewodnikami elektrycznymi niezbędnymi do umożliwienia transformacji energetycznej Europy i muszą być traktowane jednakowo. Jednak podczas gdy spodziewane jest, że produkcja aluminium w przyszłości nadal będzie kwalifikować się do rekompensat kosztów pośrednich emisji CO2, miedź znalazła się poza tą listą. Taki krok w sposób oczywisty prowadzić musi do niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej tego metalu i jego producentów, a efektem tego byłby m.in. wzrost kosztów dalszego przetwarzania produktów miedzianych, takich jak na przykład podziemne kable energetyczne. Odmienne traktowanie aluminium i miedzi w przypadku, gdy w wielu zastosowaniach oba metale mogą być używane wymiennie, prowadzić będzie również do zaburzenia konkurencji na rynku wewnętrznym UE.

Tymczasem realizacja długoterminowej strategii Carbon Neutrality 2050 r. powinna zmierzać do tego, że transformacja poprawi konkurencyjność gospodarki i przemysłu UE na rynkach światowych.

Zastosowania miedzi służące poprawie efektywności energetycznej

Okablowanie miedziane

Kable miedziane mają o około 60% większą obciążalność prądową niż tej samej wielkości kable wykonane z aluminium. Ze względu na niższą przewodność i wyższą rezystancję kabel aluminiowy musi mieć o 60% większy przekrój niż cechujący się tymi samymi parametrami kabel zrobiony z miedzi. Biorąc pod uwagę mniejszą średnicę, a tym samym większą elastyczność, kabel miedziany zajmuje znacznie mniej miejsca i jest łatwiejszy do zainstalowania.

Również przewodność cieplna miedzi jest o około 60% wyższa, niż w przypadku aluminium. Poprawia to dyfuzję ciepła i redukuje temperatury punktu zapalnego na zakończeniach i szynach prądowych.

Ponieważ miedź nie ulega wpływowi korozji galwanicznej, to jej zastosowanie zwiększa bezpieczeństwo, niezawodność i trwałość instalacji. Większa twardość miedzi oznacza, że poddawane wysokim naciskom stykowym ​​zaciśnięte złącza lub zakończenia wykazują znacznie niższy przepływ chłodu, zwiększając w ten sposób bezpieczeństwo i niezawodność instalacji.

Wyższa od aluminiowego wartość złomu miedziowego sprzyja odzyskiwaniu drutu i kabli, co umożliwia efektywny recykling, a tym samym wspiera cele UE w zakresie zrównoważonego gospodarowania zasobami w całym cyklu ich życia.

Wyższa wytrzymałość miedzi na rozciąganie oznacza, że wykonane z niej ​​kable mogą być łatwiej instalowane, nawet w sytuacji, gdy mogą podlegać rozciągnięciom mechanicznym.

Transformatory mocy

Kluczowym parametrem nowoczesnych konstrukcji, które działają w UE, jest ich wysoka wydajność, co ma kluczowe znaczenie ze względu na powszechność występowania transformatorów na Starym Kontynencie (szacunkowo 4 miliony jednostek w całej UE).

Badanie zlecone przez Komisję Europejską wykazało, że transformatory charakteryzujące się najniższymi kosztami w całym cyklu ich użytkowania to jednostki, do których zbudowania potrzeba znacznie więcej miedzi, niż ma to miejsce w przypadku modeli mniej efektywnych kosztowo. Wynika to w dużej mierze z faktu, że druty miedziane nie mają działania galwanicznego, w związku z czym nie wymagają okresowych kontroli i dokręcania połączeń śrubowych.

Z powodu różnych reakcji ich form tlenkowych, zakończenia drutu miedzianego są mniej podatne na uszkodzenia. Tlenek miedzi jest miękki i dobrze przewodzi prąd elektryczny. Przy równoważnej pojemności i wydajności energetycznej transformatory rozdzielcze z uzwojeniem miedzianym są mniejsze i lżejsze od jednostek wykorzystujących aluminium.

Miedź w kablach zasilających

W porównaniu do aluminium miedź ma też znacznie niższą właściwą rezystancję elektryczną. Aby uzyskać taką samą zdolność przewodzenia prądu, przewodnik aluminiowy potrzebuje o 56% większej powierzchni przekroju. Warto również zaznaczyć, że miedź nie reaguje z wodą. Jest to szczególnie ważne, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że woda może przedostać się do kabla podczas transportu, przeładunku, przechowywania na zewnątrz, przypadkowego uszkodzenia lub w sytuacji awarii i przerwania połączenia kablowego. Znacznie wyższy ciężar właściwy miedzi powoduje z kolei, że w przypadku układania kabli podmorskich wykonanych z tego metalu cały proces staje się dużo bardziej wydajny, niż ma to miejsce w przypadku kabli aluminiowych. Ma to duże znaczenie w kontekście szybkiego rozwoju rynku morskiej energetyki wiatrowej, który obejmuje coraz większe turbiny i instalacje lokalizowane na głębokim morzu, w coraz bardziej nieprzyjaznym i stwarzającym wiele wyzwań środowisku dla podwodnych kabli średniego i wysokiego napięcia.

Podsumowanie i wnioski

W Komunikacie Komisji Europejskiej „Wytyczne w sprawie niektórych środków pomocy państwa w kontekście systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych po 2021 r.”, w punkcie 3.1. Pomoc dla przedsiębiorstw w sektorach, które uznaje się za narażone na rzeczywiste ryzyko ucieczki emisji z powodu znacznych kosztów pośrednich faktycznie ponoszonych w wyniku przeniesienia kosztów związanych z emisją gazów cieplarnianych na ceny energii elektrycznej (pomoc na pokrycie kosztów emisji pośrednich) zamieszczona jest informacja, że celem tego typu pomocy jest zapobieganie znacznemu ryzyku ucieczki emisji, w szczególności z powodu przenoszenia kosztów uprawnień do emisji na ceny energii elektrycznej ponoszone przez beneficjenta, jeżeli jego konkurenci z państw trzecich nie ponoszą podobnych kosztów w swoich cenach energii elektrycznej, a beneficjent nie jest w stanie przenieść danych kosztów na ceny produktu, nie tracąc przy tym znacznej części rynku.

Taka sytuacja ma miejsce w przypadku sektorów produkcji hutniczej miedzi (kod 24.44) oraz górnictwa metali nieżelaznych (kod 07.29), które są wyłączone z Załącznika I: Sektory, które uznaje się za narażone na rzeczywiste ryzyko ucieczki emisji z powodu kosztów emisji pośrednich

Przeciwdziałanie ryzyku ucieczki emisji poprzez wspomaganie beneficjentów w zmniejszaniu ich narażenia na to ryzyko służy celowi środowiskowemu, ponieważ pomoc zmierza do zapobieżenia wzrostowi całkowitej emisji gazów cieplarnianych z powodu przeniesienia produkcji poza Unię wobec braku wiążącej międzynarodowej umowy w sprawie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Brak uwzględnienia argumentów przemysłu inwestującego w niskoemisyjne rozwiązania, spowoduje że koszty dla całego europejskiego przemysłu w sztuczny sposób wzrosną i de facto podważą efektywność rozwiązań przewidzianych dla sektorów narażonych na ucieczkę węgla. Gdy miejsce producentów unijnych zajmie mniej efektywny przemysł spoza Unii, globalny poziom emisji wzrośnie.

Wszystkie sektory przemysłu energochłonnego w Europie powinny otrzymać pełną ochronę, w szczególności gdy nie ma nadziei na wprowadzenie równoznacznych kosztów dla konkurencji w innych regionach świata. Sytuację wielu sektorów dodatkowo pogarsza brak realnej możliwości obrony przy pomocy środków ochrony handlu przed nieuczciwą konkurencją z krajów o zniekształconych kosztach produkcji, które odzwierciedlałyby również ceny lub wartości odniesienia praw do emisji.

Nieuwzględnienie specyfiki sytuacji w poszczególnych krajach członkowskich UE stawia przemysł energochłonny w Polsce w niekorzystnej sytuacji wobec konkurencji z krajów unijnych, które stać na wygospodarowanie środków na ten cel. Zróżnicowany poziom rekompensat powoduje nie tylko zakłócenia konkurencji wewnątrz UE, ale również wobec konkurencji na globalnych rynkach. Sektory produkcji hutniczej miedzi oraz górnictwa metali nieżelaznych nie mogą przenieść kosztów pośrednich ETS w cenach swoich produktów bez utraty rynku.

 Mając na uwadze powyższe argumenty wnosimy o przywrócenie produkcji hutniczej miedzi (kod 24.44) oraz dodanie górnictwa metali nieżelaznych (kod 07.29) na listę sektorów objętych systemem rekompensat kosztów pośrednich w ramach IV okresu rozliczeniowego Systemu Handlu Emisjami Unii Europejskiej (lata 2021–2030). Powinny one zostać dodane do listy sektorów objętych rekompensatami zawartych w Załączniku I: Sektory, które uznaje się za narażone na rzeczywiste ryzyko ucieczki emisji z powodu kosztów emisji pośrednich.

 Jest to tym istotniejsze, że Komisja będzie stosować zasady określone w niniejszych wytycznych od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2030 r. Tak długi okres czasu, przy braku wnoszonej przez nas zmiany, spowoduje niepowetowane straty dla europejskiej gospodarki.

 Zgodnie z dokumentem „Nota wyjaśniająca towarzysząca wnioskowi w sprawie rewizji wytycznych dotyczących systemu handlu uprawnieniami do emisji” obydwa te sektory spełniają podstawowe wymagania zgodności z metodyką sporządzania wykazu kwalifikujących się sektorów, który opiera się na wskaźniku ucieczki emisji zdefiniowanym w art. 10b zmienionej dyrektywy w sprawie ETS, obliczonym wyłącznie na podstawie kosztów pośrednich. Aby kwalifikowalność miała zastosowanie, pośredni wskaźnik ucieczki emisji musi wynosić co najmniej 0,2. Te wielkości to odpowiednio: górnictwo metali nieżelaznych (kod 07.29) – 0.474 oraz produkcja hutniczej miedzi (kod 24.44) – 0.25.

W świetle informacji zwrotnych i danych otrzymanych w ramach konsultacji publicznych Komisja może podjąć decyzję o uwzględnieniu dodatkowych sektorów w oparciu o wymogi jakościowe, pod warunkiem że pośredni wskaźnik ucieczki emisji dla takich sektorów wynosi co najmniej 0,2, a dodatkowo ryzyko ucieczki emisji jest co najmniej średnie. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej sektory uznane za obarczone średnim ryzykiem mają pośredni wskaźnik ucieczki emisji ICLI od 0,2 do 0,5. Te kryteria spełniają sektory: produkcja hutnicza miedzi (kod 24.44) oraz górnictwo metali nieżelaznych (kod 07.29), co w połączeniu ze wskazanymi powyżej kryteriami jakościowymi/korzyściami dla European Green Deal z ich funkcjonowania, powoduje zasadność naszego postulatu włączenia ich na listę sektorów, które uznaje się za narażone na rzeczywiste ryzyko ucieczki emisji z powodu kosztów emisji pośrednich.

Z wyrazami szacunku

Beata Staszków                                                        Paweł Kura
Prezes Zarządu                                                         Wiceprezes Zarządu

Do wiadomości:

Ursula von der Leyen – Przewodnicząca Komisji Europejskiej
Margrethe Vestager – W iceprzewodnicząca wykonawcza Komisji Europejskiej, Europa na miarę ery cyfrowej, Komisarz ds. Konkurencji
Olivier Guersent – Dyrektor Generalny Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej

[1] https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/2012_energy_roadmap_2050_en_0.pdf